COVID-19 (koronavirus) nədir?
Kronavirus xəstəliyi 2019 ilk dəfə olaraq Çinin Uhan şəhərində qeydə alınmış yeni koronavirus tərəfindən törədilmişdir və (COVID-19) adlandırılmışdır: CO – korona, Vİ – virus və D – xəstəlik (ingilis dilində “disease”) deməkdir.
Koronavirusun simptomları hansılardır?
Bu simptomlar COVID-19 xəstəliyi ilə müqayisədə daha çox yayılmış qrip (influenza) və ya soyuqdəymənin simptomlarına bənzərdir. Buna görə də kiminsə məhz COVID-19 xəstəliyinə yoluxduğunu öyrənmək üçün həmin şəxsin test olunması tələb olunur. Simptomlar virusla qarşı qarşıya gələndən 2-14 gün ərzində özünü göstərə bilər. Bəzi yoluxan insanlar simptom göstərməyə bilər.
Ən yayğın simptomlara hərarət, öskürək və yorğunluq aid ola bilər. Digər simptomlar isə təngnəfəslik, sinədə ağrı və ya sıxılma, əzələ və ya bədən ağrısı, baş ağrısı, dadbilmə və qoxu hissinin itməsi, boğazda narahatlıq hissi, ishal, mədə bulantısı və qusma, qarın ağrısı və dəridə qaşınmadır. Bu simptomlardan əlavə körpələrdə qidalanmada çətinlik müşahidə oluna bilər.
Hər yaşta uşaq COVID-19 xəstəliyinə yoluxa bilər. Böyüklər və uşaqlar eyni əlamətlər olsa da, uşaqlar əksər hallarda xəstəliyi böyüklərə müqayisədə daha yüngül keçirdirlər.Daha ağır hadisələrdə infeksiya pnevmoniya, yaxud tənəffüs çatışmazlığına səbəb ola bilər. Daha nadir hallarda infeksiya ölüm ilə nəticələnə bilər.
Bundan başqa qripə qarşı peyvənd də mövcuddur – ona görə də özünüzü və övladlarınızı vaxtında peyvənd etdirməyi unutmayın.
Özümü yoluxma riskindən necə qoruya bilərəm?
İnfeksiyadan özünüzü qorumaq üçün siz və ailəniz aşağıdakı ehtiyat tədbirindən yararlana bilərsiniz:
- Sabun və su və ya spirt tərkibli antiseptik vasitə ilə tez-tez əllərinizi yuyun (Daha ətraflı: Koronavirusa (COVID-19) qarşı müdafiə olunmaq üçün əllərinizi yumaq barədə bilməli olduğunuz hər şey)
- Öskürərkən və ya asqırarkən ağzınızı bükülmüş dirsək və ya salfet parçası ilə örtün, daha sonra isə həmin salfet parçasını dərhal bağlı zibil qutusuna atın
- Başqaları ilə aranızda ən az 1 metr məsafə saxlayın
- Telefonlar, qapı dəstəkləri, işıq keçiriciləri və qida hazırlanan səthlər kimi tez-tez toxunulan səthləri müntəzəm olaraq təmizləyin və dezinfeksiya edin
- Sizdə və ya övladınızda hərarət, öskürək yaxud təngnəfəslik olarsa, tez bir zamanda tibbi yardım üçün müraciət edin
- İnsanların çox olduğu, qapalı və havalandırmanın zəyif olduğu yerlərə getməməyə çalışın və ya getməlisinizsə insanlarla aranızda fiziki məsafəni saxlamağa çalışın
- Fiziki məsafəni saxlamanın çətin olduğu ictimai yerlərdə parça maskadan istifadə edin
- Qapalı məkanları mütəmadi havalandırın
Tibbi maskadan istifadə etməliyəm?
Sizdə respirator simptomlar (öskürmə və ya asqırma) olduqda başqalarını qorumaq üçün və ya COVID-19-a yoluxmuş şəxsə qulluq etdiyiniz zaman tibbi maskadan istifadə məsləhət görülür.
Maska taxılarsa, onun effektivliyini təmin etmək və virusun ötürülməsi riski ilə üzləşməmək üçün onu düzgün istifadə etmək və sonra atmaq lazımdır. Birdəfəlik tibbi maskadan yalnız bir dəfə istifadə edilə bilər.
Təkcə tibbi maskadan istifadə yoluxmanın qarşısını almaq üçün yetərli deyil və əlləri tez-tez yumaq, asqıranda və öskürəndə ağızı və burunu örtmək və soyuqdəymə yaxud qripə bənzər simptomları (öskürmə, asqırma, hərarət) olan şəxslə təmasa yol verməmək kimi tədbirlərlə birgə tətbiq edilməlidir.